سلامت کودکان: رشد و نمو کودک رشد یعنی افزایش وزن و اندازه بدن که تغییرات آن کمی است نمو یا تکامل رشد کیفی را نشان می دهد و شامل افزایش توانایی ها و مهارت در انجام اعمال حرکتی و تظاهرات ذهنی و حواس م حساس ترین زمان رشد طبیعی سه سال اول زندگی است و تغذیه مناسب و مراقبت مداوم در این دوران سرنوشت آینده کودک نقش به سزایی دارد.
روند رشد شیر خوار تا پایان سال اول
معیار های رشد شیر خوار عبارت است از رشد قد وزن و دور سر
اولین اندازه گیری قد وزن و دور سر اتاق زایمان بعد از ساعت اول تولد و برقرار تماس پوست با پوست مادر ونوزاد انجام می شود این معیار ها به ژنتیک و جثه و قد پدر ومادر تغذیه و شرایط محیطی و آب وهوایی نیز بستگی دارد اما خارج از این معیارها نیاز به بررسی توسط پزشک دارد.
رشد پدیده ای ممتد و مداوم است اما یکنواخت نیست به طور ی که در چند ماه اول عمر سریع و سپس به تدریج کند می شود نوزادانی که به موقع متولد می شوند به طور طبیعی 2500 تا 4000 و متوسط 3300 گرم وزن دارند.
در سه ماه اول عمر هر ماه تقریبا" 780 تا 900 گرم و متوسط وزن گیری در روز 26تا 30 گرم می باشد.
در سه ماهه دوم هر ماه 510 تا 540 گرم و متوسط وزن گیری در روز 17تا 18 گرم می باشد.
در سه ماهه سوم هر ماه حدود 360 گرم و متوسط وزن گیری در روز 12تا 13 گرم می باشد.
در سه ماهه چهارم هر ماه 270 گرم به وزن شیر خوار اضافه می شود و متوسط وزن گیری در روز 9 گرم می باشد به عبارت دیگر وزن نوزادی که به موقع متولد شده است در پنج تا شش ماهگی دوبرابر و در یک سالگی سه برابر زمان تولدش خواهد شد.
قد نوزاد طبیعی هنگام تولد بین 48تا 53 و به طور متوسط 50 سانتی متر است که در پایان یک سالگی 50% یا 25 سانتی متر رشد می کند و از آن پس تا قبل از بلوغ سالیانه 5-6 سانتی متر به قد او اضافه می شود.
اندازه دور سر هنگام تولد به طور طبیعی بین 33تا 37 و به طور متوسط 35 سانتی متر است و در یک سالگی به 47 سانتی متر می رسد و از آن پس سرعت رشد دور سر کم شده وحدود 6 سالگی 55 سانتیمتر یعنی بیش از 90% رشد سر افراد بالغ خواهد شد.
رشد کودک تابع قانون خاصی است یعنی اول سر سریع تر رشد می کند بعد از شش ماهگی دور سینه و در 9تا 12 ماهگی اندامها رشد خواهند کرد بررسی رشد و تکامل به وسیله مقایسه اندازه ها و توانایی های کودک با معیارهای مربوط به کودکان سالم هم و سال و هم جنس امکان پذیر است.
روند تکامل تا پایان ماه اول
تکامل حرکتی در انتهای ماه اول :
دستها را در محدوده چشمها و دهان حرکت می دهد.
در حالی که در حالت خوابیده به شکم است سر را از یک سمت به سمت دیگر و یا به بالا می برد.
در صورت عدم نگه داشتن سر به عقب می افتد.
انگشت دست را در حالت مشت کرده نگه می دارد.
حرکات رفلکسی قوی دارد.
در هنگام شیر خوردن به مادر نگاه می کند.
اشیایی که در فاصله 15تا 25 سانتی متری صورتش قرار دارد نگاه کرده و آنها را دنبال می کند مثل اسبایب بازی های چرخان با رنگ های مختلف.
چشم ها سر گردان و گاهی لوچ هستند و اشیای پر رنگ و یا سیاه و سفید را ترجیح می دهد.
از بین اشکال صورت انسان را ترجیح می دهد.
تکامل شنوایی در انتهای ماه اول
شنوایی کاملا تکامل یافته است.
تعدادی از صداها را تشخیص می دهد.
به صدا واکنش نشان می دهد و حتی سرش را به طرف منبع صدا می چرخاند مثلا" به طرف اسباب بازیهایی که صدای آرام دارند.
تکامل بویایی و لامسه در انتهای ماه اول
بوهای خوش را ترجیح می دهد.
از بوهای تند و اسیدی خوشش نمی آید.
بوی پستان مادر خود را تشخیص می دهد.
تماسهای ناگهانی و خشن را دوست ندارد ( مثل کشیدن گونه بوسه محکم و..)
با افراد خانواده احساس راحتی می کند.
در صورت برخورد با علایم خطر در دوره نوزادی نوزاد را جهت مراقبت وپیگیری به پزشک در نزدیک ترین مرکز بهداشتی درمانی یا بیمارستان مراجعه شود تو کشیده شدن قفسه سینه، تشنج ناله کردن کاهش سطح هوشیاری تحرک کمتر از حد معمول بی حالی و خواب آلودگی اسهال ( دفع مدفوع ابکی با حجم زیاد ،قرمزی اطراف چشم خروج ترشحات چرکی از چشم و تورم پلک ها عدم دفع مدفوع در 48 ساعت اول و عدم دفع ادرار در 24 ساعت اول بی قراری و تحریک پذیری خوب شیر نخوردن ترشحات چرکی ناف یا قرمزی اطراف ناف جوش های چرکی منتشر در پوست ،تب یا سرد شدن اندامها و بدن ،زردی 24 ساعت اول، رنگ پریدگی و یا کبودی و تونیسیته عضلانی غیر طبیعی نبض غیر طبیعی اندام ها غیر طبیعی بودن ضربان و صدای قلب نوزاد، استفراغ مکرر ،توده در شکم کاهش قدرت مکیدن یا شیر نخوردن در صورت وجود هریک از علایم فوق در نوزاد در اولین فرصت به پزشک مراجعه کند.
منبع: تارنمای بیمارستای تخصصی عسکریه